نفقه چرا واجب است؟
نفقه در اسلام به عنوان یک تکلیف شرعی برای حفظ توازن و عدالت در خانواده و جامعه واجب شده است. این حکم بر پایهٔ اصولی چند استوار است که در زیر به مهمترین آنها اشاره میشود:
### ۱. **تقسیم مسئولیتهای خانوادگی**
اسلام نقشهای متفاوتی را برای زن و مرد در خانواده تعیین کرده است تا هماهنگی و تعادل برقرار شود. مرد به عنوان مسئول تأمین هزینههای مالی خانواده (نفقه) معرفی شده است، در حالی که زن مسئولیت مدیریت خانه و تربیت فرزندان را بر عهده دارد. این تقسیم وظایف، بر پایهٔ تفاوتهای طبیعی و توانمندیهای هر جنس طراحی شده است تا هر یک بتوانند در حوزهٔ خود به شکوفایی برسند.
### ۲. **حمایت از حقوق زنان**
در جوامع پیش از اسلام، زنان اغلب از حقوق مالی محروم بودند و حتی پس از ازدواج، تأمین هزینههای زندگی بر دوش خودشان قرار میگرفت. اسلام با واجب کردن نفقه، تضمین کرد که زنان از نظر اقتصادی تحت حمایت شوهران خود قرار گیرند. این امر به ویژه در شرایطی مانند بارداری، شیردهی یا بیماری که امکان کار کردن برای زن محدود میشود، اهمیت بیشتری مییابد.
### ۳. **قرآن و سنت**
آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) به صراحت بر وجوب نفقه تأکید کردهاند:
- **قرآن**:
- «… وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ…» (سوره بقره، آیه ۲۳۳)
- «لِینفِقْ ذُو سَعَةٍ مِّن سَعَتِهِ…» (سوره طلاق، آیه ۷)
- **حدیث**: پیامبر (ص) فرمودند: «کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْمًا أَنْ یضَیعَ مَنْ یعُولُ» (گناهکار است کسی که نفقهٔ کسانی را که مسئول آنان است، ضایع کند).
### ۴. **حفظ کرامت انسانی**
نفقه به عنوان یک حق مالی برای زن، کرامت او را حفظ میکند و از وابستگی تحقیرآمیز به دیگران جلوگیری میکند. حتی اگر زن ثروتمند باشد، شوهر موظف است هزینههای ضروری زندگی را تأمین کند.
### ۵. **تقویت پیوند خانوادگی**
تأمین مالی خانواده توسط مرد، وابستگی عاطفی و مسئولیتپذیری را در خانواده تقویت میکند و از اختلافات مالی که ممکن است به فروپاشی خانواده بینجامد، پیشگیری میکند.
### ۶. **هماهنگی با فطرت انسانی**
اسلام با در نظر گرفتن مسئولیتهای طبیعی مرد (مانند توان جسمی بیشتر برای کار خارج از خانه) و زن (مانند نقش محوری در تربیت فرزند)، نفقه را به عنوان راهکاری منطقی و عادلانه برای تأمین نیازهای خانواده وضع کرده است.
### نکتهٔ نهایی:
نفقه تنها محدود به همسر نیست و شامل هزینههای فرزندان، والدین نیازمند و حتی بستگان نزدیک در شرایط خاص نیز میشود. این حکم نشاندهندهٔ نگاه جامع اسلام به مسئلهٔ رفاه اجتماعی و حمایت از خانواده است.