? رهبر معظم انقلاب:
اگر کسی میخواهد گرایش مردم به انقلاب و مبارزات و مجاهدت‌ها را بفهمد به تشییع میلیونی شهید قاسم سلیمانی نگاه کند
?مهمترین نکات سخنرانی حضرت آقا به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی (ره)
?شناسایی امام برای نسل جوان به آنها کمک میکند برای اداره آینده کشور.
?قطعا انقلاب توسط مردم به پیروزی رسید ولی عاملی که باعث این کار شد خمینی عظیم بود
?هیچ کس دیگر غیر امام در جریان انقلاب نمی توانست یاس را از مردم دور کند
?امام با الهام الهی در زمان حکومت نظامی به مردم اعلام کرد به خیابان‌ها بیایند؛ خیلی از سیاسیون انقلابی آن روز مخالفت کردند
?هدف این قیام یک چیزی بیشتر نیست اقامه عدل و قسط و ترویج معنویت
? اقامه حق و عدل توسط امام اولین قدم این بود که سقف نکبت‌بار رژیم طاغوتی را از میان بردارد و نظام سیاسی مطلوب را پایگذاری کند
?حقیقتا زبان امام یک ذوالفقار قاطع بود.
?جمهوری مربوط به اسلام است و وام گرفته از غرب نیست
?در الگوی امام دوگانه‌هایی که همیشه در مقابل هم بودند با هم همسان شدند؛ هم «معنویت» دینی هم «رای مردم»
?مجلس تشخیص مصلحت را امام تشکیل دادند اما برخی خیال میکنند کار بنده بوده. کار آن هم این است که آراء مردم را در نظر بگیرد و مصالح را نیز رعایت کند
?هم علم و اقتصاد کشور را تقویت میکنیم هم دفاع کشور را
?هم تقوای مسئولان لازم است هم کارشناسی و کاردانی
?در تمام این سرفصل ها موفقیت های بزرگی کسب کردیم اگر کسی اینها را نفی کند قطعا بی انصافی کرده
?هم پیشرفت داشتیم هم ضعف و ناکامی داشتیم
?برخی خیال میکنند ما دشمنان را وادار با دشمنی کردیم، نه. ذات جمهوری اسلامی که با استکبار مخالف است دشمنان را وادار به دشمنی میکند.
?جمهوری اسلامی میگوید با منکرات مخالفیم پس طبیعی است که کسانی که با منکرات خو گرفتند با ما دشمن شوند
?این محاسبه غلط است که خیال میکنند در مقابل نظام عاملی را قرار دهند که نظام به آنها اهمیت میدهد.
? دلیل این محاسبه غلط هم ایرانیانی خائنی هستند که به آنها مشاوره میدهند. این مشاورین هم به کشور خودشان خیانت کردند هم به آنها
?در اول انقلاب گفتند جمهوری اسلامی 6 ماه بیشتر دوام نمی‌آورد از آن رو 80تا شش ما گذشته است
?مسئولین آمریکایی نظرات مشاوران خائن را در محافل خودشان میگویند در داخل هم برخی ساده‌لوحان تکرار میکنند
?اگر کسی میخواهد گرایش مردم به دین و انقلاب را ببینید به تشییع شهید سلیمانی نگاه کند که بدن قطع قطعه شده این مجاهد انقلاب توسط میلیون‌ها انسان تشییع شد
?به من بگویید در بین آحاد مردم از هنرمندان تا ورزشکاران و سیاسیون چه کسی هست که بعد از فوتش مردم اینگونه به تشییع او بروند؟
?توصیه‌های رهبر انقلاب
?نگذارید دشمن حقیقت انقلاب را وارونه نشان دهد و از آن هویت زدایی کند
?نگذارید یاد امام در جامعه کمرنگ شود
?نگذارید رده های ارتجاع در کشور نفوذ کنند و جاگیر شوند. مرتجع یعنی کسی که در سیاست و سبک زندگی تابع سبک زندگی غربی است. ممکن است فرد مرتجع تیشرت و شلوار لی و عطر فرانسوی هم بزند ولی مرتجع است.
?دروغ و فریب و جنگ روانی دشمن را افشا کنید. زمان امام اینترنت و ماهواره نبود و امام میفرمود دشمن با قلم با شما مبارزه میکند امروز جنگ ماهواره‌ها و اینترنت است.
?رسانه‌های غربی با جنگ روانی ما را متهم به دزدی میکنند پس گرفتن مال دزدی که دزدی نیست
? آمریکایی‌ها دستور دادند که یونان کشتی ایران را بدزدد
? نگذارید به مردم القا کنند که کشور به بن بست رسیده و مردم را مایوس کنند.
?امام در مواردی صریحا به مسئولین نهیب میزد و در مواردی هم صریحا تقدیر میکرد. امروز که دشمن درصدد تخریب مسئولین است وظیفه قدرشناسی از مسئولین بسیار مهم است.
مهم❗️
✓نگذارید از انقلاب شما هویت زدایی کنند
✓یاد امام فراموش نشود
✓مرتجعین سرکار نیایند(مرتجع = غربزده)
✓دروغ و جنگ روانی دشمن رو افشا کنید
✓از سرمایه ایمان مردم برای تولید عمل صالح بهره بگیرید
✓نگذارید وانمود کنن کشور به بن بست رسیده
✓قدرشناسی از مسئولین انقلابی
قربانی کردن در روز عید قربان ثواب بسیاری دارد
احکام قربانی کردن در عید قربان شامل نوع حیوان: شتر، گاو و گوسفند زمان ذبح و مکان قربانی کردن و نحوه مصرف گوشت قربانی و شرایط قربانی می شود.
قربانی کردن ثواب بسیاری دارد پیغمبر اکرم (ص) فرموده اند که در روزهای قربانی بعد از عبادات فریضه ای هیچ عبادتی اینقدر مقبول و پسندیده در بار الهی نیست وبیش از رسیدن قطرات خون به زمین مقبول پروردگار می گردد لذا با شوق زیاد ودل پروسعت قربانی کنید و نیز رسول اکرم (ص) می فرماید:به اندازه موهای بدن مذبوحه ثواب داده می شود پس برای حصول این اندازه ثواب کسی که قربانی بر او واجب نیست اگر قربانی کند کاری است بجا و در وقت ذبح قربانی باید پیشانی آن را بطرف قبله نموده این دعا را بخواند:
انی وجهت وجهی للذی فطر السموات والارض حنیفاَ وما انا من المشرکین ان صلواتی و محیای و مماتی لله رب العالمین لا شریک له و بذالک امرت وانا من المسلمین اللهم منک ولک.
به تحقیق که متوجه ساختم روی خود را برای آن ذاتی که آسمانها وزمینها را خلق کرده است در این حالی که مایلم از همه ادیان باطل به دین حق و از مشرکین نیستم.به تحقیق که نماز من و افعال حج من و زندگی و مرگ من از آن خداست که پروردگار جهانیان است، نیست شریکی مر او را و به این دستور داده شده ام و من از جمله مسلمین ام. ای خدایا این از قربانی از تو می باشد وبرای رضای تو می باشد.
بعد از آن بسم الله و الله اکبر گفته وذبح نماید(فقط «بسم الله الرحمن الرحیم» گفته شود هم درست است) ،
وبعد از ذبح کردن این دعا را بخواند:
اللهم نقبله منی کما تقبلت من حبیبک محمد صلی اله علیه و سلم وخلیلک ابراهیم علیه السلام.
ای خدایا قبول فرمای از من مثلی که قبول فرمودی از دوست خود محمد (ص) ودوست خود حضرت ابراهیم علیه السلام
حیوان قربانی چه شرایطی باید داشته باشد؟
گوسفند و بز یكسال تمام داشته باشد و اگر گوسفندی شش ماه تمام و به هفت ماهگی داخل شده باشد اما از لحاظ جثه بهگونه‌ای كه تشخیص آن در میان گوسفندان یك ساله مشكل و یا ناممكن باشد قربانی كردن آن نیز صحیح خواهد بود. در مورد گاو و گاومیش دو سال تمام داشته و به سن سه سالگی داخل شده باشد. در مورد شتر پنج سال تمام داشته و به شش سالگی داخل شده باشد.
قربانی کردن بر چه کسانی واجب است؟
1- اگر در این اندازه مال باشد که زکات بر آن واجب شود یا اگر این اندازه ندارد ولی اضافه از لوازم وضروریات زندگی روزمره وسائلی داردکه قیمت آن اندازه یک صدوچهل مثقال نقره باشد بر این چنین شخصی قربانی کردن واجب است فرقی نمیکند که مال التجاره بشد یا نه ، سال برآن بگذرد یا نه.
2- کسی که دارای منزلی یا وسائلی است که اگر فروخته شود قیمت آنها زیاد است ولی این منزل برای خودش لازم است تا به اجاره داده و از پول اجاره تامین زندگی می کند و همچنین اسباب و وسائل برای خودش لازم است برای چنین شخصی قربانی کردن واجب نیست.
3- اگر کسی دو منزل دارد یکی برای خودش و دیگری را به اجاره داده ،و دومی از جمله لوازم وضروریات نیست برای چنین شخصی قربانی کردن واجب است.بشرطی که تامین زندگی از اجاره آن نباشد والا از جمله لوازمات زندگی است قربانی کردن واجب نیست.
4- کسی که دارای وسائل اضافه از ضروریات است ولی در عین حال قرضدار است در این صورت بعد از کنار گذاشتن قرض اگر به اندازه زکات بماند قربانی کردن واجب است.
5- بعد از طلوع صبح روز عید صدقه فطر واجب می شود لذا اگر کسی پیش از طلوع فوت کرد یا بعد از طلوع متولد شد بر آنها قربانی کردن واجب نیست.
6- واگر بچه پیش از طلوع بدنیا آمد یا به سن بلوغ نرسیده باشد وبچه دارای مال به ارث رسیده باشد لازم است برنگهدارنده ی آن بچه از طرف بچه و با مال به ارث رسیده بچه (ارث بچه) قربانی کنند.
چه حیوانی را می‌توان برای قربانی انتخاب کرد؟
از سه نوع حیوان می‌توان برای قربانی استفاده كرد:
شتر
گاو، گاومیش
گوسفند، بز
نر و ماده بز بر صحت قربانی شدن هیچ گونه تأثیری ندارد ولی در شتر و گاو نوع ماده آن افضل است و در گوسفند، نر آن برتر از ماده است. گوسفند و بز برای یك نفر كافی است، حتی اگر بزرگ و چاق باشد اما گاو، گاومیش و شتر برای یك نفر تا هفت نفر كفایت می‌كند.
چه حیوانی را نمی‌توان برای قربانی انتخاب کرد؟
1-هر حیوانی که کور یا کر یا یک چشم باشد یا بیشتر نور چشم آن و یا بیشتر گوش آن یا دنبه آن ازبین رفته قربانی کردن آن جائز نیست.
2- هر حیوانی که لنگ باشد بطوری که به سه دست و پا راه برود و چهارمی را به زمین نگذارد قربانی کردن آن جائز نیست ، و اگر چهارمی را به زمین می گذاشت ولی لنگان لنگان را میرفت جائز است.
3- حیوان لاغر که مغز استخوان آن آب شده باشد جائز نیست و اگر به این حد نرسیده جائز است ولی قربانی کردن فربه و چاق بهتر است.
4- اگر تمام دندانهای حیوان ریخته قربانی کردن آن جائز نیست.واگر بیشتردندانها باقی است جائز است.
5- اگر حیوان خلقتاَ گوش ندارد قربانی کردن نیست و اگر گوشهای وکوچکی دارد جائز است.
6- اگر مادرزادی شاخ ندارد یا داشته ولی شکست و از بیخ بیرون نیامده قربانی کردن آن جائز است و اگر از بیخ وبن شکسته(طوری که مغز یا سرآسیب دیده) جائز نیست.
7- اگر حیوان مرض جرب (گری) مبتلا است ، اگر بواسطه این مرض لاغر شده است جائز نیست و اگر لاغر نشده است جائز است.
8- اگر حیوان گاو به اندازه یک سوم از دم اش قطع شده باشد یا خلقتا دوسوم ازدم گاو موجود باشد قربانی کردن آن جائز نیست.باید بیش از دو سوم دم گاو موجود باشد.
10 - پوست قربانی یا قیمت آن را خیرات بدهد و از پول گوشت یا پوست قربانی تعمیر مساجد و دیگر بقعه ای خیر جائز نیست.
11- اگر پوست را به مصرف خود برساند به این طور که مشک یا فرش بسازد جائز است.
12- مزد ذبح کننده را از پوست و گوشت قربانی ندهد.
13- اثاثیه ای که تعلق به آن حیوان دارد از قبیل ریسمان و نوشتن باید خیرات شود.
14- شخصی که قربانی بر آن واجب نبود به نیت قربانی گوسفندی خرید بعد از خریداری قربانی کردن واجب می شود.
15- بر کسی که قربانی واجب بود و در ایام معینه قربانی نکرد بایددر روزهای بعدی قیمت گوسفند یا عین آن را در صورت خریداری شدن خیرات بدهد.
16- اگر کسی نذر کرد که فلان کار من عملی شود برای خدا گوسفندی خیرات خواهم کرد و بعد از عملی شدن نذر واجب می گردد و باید به آن وفا کند و گوشت حیوان نذر کرده شده را باید به فقرا و مساکین بدهد.(به همسایه ای که فقیر نباشد نذر متعلق نمی گردد باید به مسکین و فقیر بدهد.)
17- اگر کسی به میل خود جهت ارضای خدا برای رسیدن ثواب به اموات گوسفندی را قربانی کرد از گوشت آن غنی و فقیر می توانند استفاده نمایند و اگر به وصیت میت این کار را کرد فقط فقراء و مساکین می توانند از گوشت آن استفاده کنند..
18- بدون اجازه از طرف کسی قربانی کردن جائز نیست و همچنین شرکت غائب بدون اجازه آن صحیح نیست.
19- اگر حیوانی را بدست کسی بالمناصفه و غیره داده که جمع آوری و چاق کند این قرارداد جائز نیست و آن شخص اجیر گفته میشود لذا خریدن حیوان از آن بدون اجازه مالک برای قربانی جائز نیست.
20- اگر در گاو و شتر چند نفر شرکت کردند و تمامی گوشت را خام یا پخته خیرات نمودند جائز است و در صورت تقسیم حتما بوسیله ترازو باید تقسیم شود.
21- گوشت قربانی را به کفاره دادن جائز است.
22- حیوان حامله قربانی کردن جائز است و اگر بره یا بزغاله و غیره بعد از ذبح مادر زنده باقی ماند آن را نیز باید قربانی نماید.
23- حیوان خنثی(از نظر جنسیت) قربانی کردن جائز نیست.
24- حیوان دیوانه که چیزی نمی خورد قربانی کردن جائز نیست.
نکاتی در موقع ذبح قربانی(دستورات محمد رسول الله) :
۱- چاقو از قبل تیز باشد وچاقو را نباید در جلو چشم حیوان تیز کرد.
2 - رو به قبله و یاد خدا
3-به دور ازدید دیگر حیوانات ذبح شود.
4- بعداز اینکه حیوان قربانی را زمین زدیم سریعا ذبح کنیم.
5- باید بعد از ذبح کردن تا قطع شدن کامل خون که از گردن سرازیر میشود صبر کرد (از نظر علم پزشکی اگر خون کاملا تخلیه نشود خون باقی مانده تبدیل به کشنده ترین سم می شود و بهترین مکان جمع میکروب است)
پوست قربانی را چه باید كرد؟
پوست قربانی صدقه داده میشود و یا از آن آلاتی مانند مشك، غربال یا فرش پوستی و غیره در خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یا می‌توان آن را به چیزی كه باقی مانده و از آن استفاده میشود تبدیل نمود.
خوردن چند چیز از حیوان ذبح شده حرام است؟
از حیوان ذبح شده 10 چیز حرام است که از آن اجتناب كنید:
- فرج یعنی شرمگاه ماده
- دبر شرمگاه عقب حیوان كه به آن مقعد نیز میگویند
- مرارة یعنی كیسه صفراء
- استخوان
- نخاع و مغز ستون فقرات
- خون
- مثانه
- خایه یا بیضه
- ذكر یعنی شرمگاه نر
- غده ها
گردآوری: بخش مذهبی بیتوته
hanafiyeh.blogfa.com
شیعه بر این باور است که ساخت بنا بر مزار اولیای الهی و هر آنکس که دستی در ارائه آموزه‌های دینی دارد، نوعی ابراز محبت و ارادت به صاحب آن مزار است. ما در برابر این نگاه، مشکل عمده‌ای با فرق اربعه اهل سنت نداریم و اینها با ما در مورد ساخت بنا بر مزار هیچ مشکلی ندارند.
الان مسأله‌ای که مطرح میشود از سوی سلفی هاست. آنها آنقدر با ظرافت به میدان آمده اند که سعی کرده اند از منابع روایی خودمان، ما را نقد کنند. روایتی را از امیرالمومنین از ابن ابی الهیاج در کتاب صحیح مسلم نقل میکنند و میگویند طبق نظر علی ابن ابیطالب (ع)، ساختن بنا بر روی قبر مشاهیر دینی حرام قطعی است؛ چرا که خود پیامبر دستور داده است. ما این روایت را نقد خواهیم کرد.
آگاهان اهل تسنن و کسانی که مقداری اهل انصاف بودند، میگویند چرا سلفیت با شیعه دعوا میکند؟ در بغداد قبر ابوحنیفه صاحب قبه و بارگاه و ضریح است، عبدالقادر گیلانی به همین شکل، بخاری در سمرقند ضریح دارد و زائران، او را زیارت میکنند. اینها شواهدی است که در روزگار فعلی در دست ماست و به نظر می‌رسد که به اگر به عنوان یک نماد از خود اهل سنت رو شود، می‌توان گفت طبق مستندات موجود، مزارات اسلامی ای وجود دارند که نزد اهل سنت قابل احترام است و اگر قرار بود، این بناها با مبانی فقهی آنها منافات داشته باشد، قطعاً دستور به تخریب آنها می‌دادند.
ابن تیمیه را خود اهل سنت رد میکنند. باور ابن تیمیه و شاگرد او ابن قیم مکی بر این است که ساختن قبر، بدعت و شرک مطلق است. ابن تیمیه میگوید «مشاهدی که بر روی قبور انبیا، صالحین، از عامه و اهل بیت، (حتی بزرگان خود را نیز دخیل کرده است) بنا شده، همه از بدعت‌های حرامی است که در دین اسلام وارد شده است.» در جای دیگر میگوید «شیعه مشاهدی را که بر روی قبور ساخته، تعظیم میکند؛ شبیه مشرکان؛ و در آنها اعتکاف انجام میدهند.» در حالی که تعریف اعتکاف در مذاهب اربعه مشخص است و نشستن در حرم اهل بیت و… اعتکاف محسوب نمی‌شود. حتی عنوان کرده اند وقتی شما به زیارت این قبور می روید، مثل حج اعمالی را انجام می‌دهید که در نتیجه میگویند این کارها شرک است و باید خراب شود.
فرد دیگری به نام صنعانی که الان وهابیت بسیار به آن رجوع میکنند و آن را تلطیف شده ابن تیمیه می‌دانند، میگوید «مشهد هر کس، به منزله بت است، اینان آنچه مشرکان در دوران جاهلیت بر بت‌های خود انجام می‌داند، را بر قبور اولیای خود انجام میدهند و همین سبب شده که ما بر حسب فتاوایی که از علمای خود داشتیم، این قبور را تخریب کنیم.»
لذا ابن تیمیه و ابن قیم این مسأله را تئوریزه کردند و گفتند «إنه یجب هدم المشاهد التی بنیت علی القبور»؛ یعنی تخریب این قبور واجب است. حتی حکم میکنند و میگویند وظیفه حاکم مسلمان، در برخورد با این ابنیه، تخریب است؛ چراکه اگر این کار را نکند، عملاً حج را کم رنگ کرده است. یکی از اتهاماتی که امروز به شیعه می‌زنند این است که زیارت قبر پیامبر، عملاً آثار حج را به چالش می‌کشاند در صورتی که پاسخ این است که مگر ایام حج، چند روز است؟ خدا حج را در همه ایام سال قرار نداده است که چیزی مثل زیارت قبر پیامبر بخواهد آن را تحت الشعاع قرار دهد.
فردی به نام عبدالله بن باز جزو آن ۱۵ نفری است که در سال ۱۳۴۴ قمری، برای تخریب قبور فتوا صادر میکند. او میگوید با افتخار می گویم ۸۰ سال کنار قبر پیامبر نماز خواندم و خدا را شاکرم که نابینا بودم و نتوانستم قبر پیامبر را زیارت کنم! آرای فکری اینها این گونه است.
میگویند بر زمامدار مسلمین واجب است که اموالی که طاغوت‌های زمان در این مشاهد، استفاده کرده اند در راه جهاد مسلمان به مصرف رساند، همانطور که پیامبر اموال لات و عزی را به امور مسلمانان رساند.
ابی الهیاج در حدیثی که نقل کرده و مبنای فتوای سلفی‌ها قرار گرفته، تدلیس میکند. همه اهل سنت شهادت داده اند کسی که این روایت را به امیرالمومنین نسبت داده است، فرد مدلسی بوده و در حدیث تدلیس و لاپوشانی می کرده است.
در منابع اهل سنت این حدیث این گونه آمده است که «عَنْ عَلِیٍّ، قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی جَنَازَةٍ فَقَالَ: “أَیُّکُمْ یَنْطَلِقُ إِلَی الْمَدِینَةِ فَلا یَدَعُ بِهَا وَثَنًا إِلا کَسَرَهُ، وَلا قَبْرًا إِلا سَوَّاهُ، وَلا صُورَةً إِلا لَطَّخَهَا؟»
ترجمه: امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: رسول الله (ص) در مدینه در تشییع جنازه‌ای شرکت کردند و فرمودند؛ کدام یک از شماها می‌تواند به مدینه برود و در آنجا بت‌ها را بشکند، قبرها را یکسان کند و عکس‌ها را پاک کند.
وهابیت از این حدیث استفاده کرده اند و فتوای تخریب قبور ائمه را داده اند. تنها یک نفر در مقابل اینها ایستاد که مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطا بود. ایشان در نجف کتابی را علیه وهابیت نوشت و آرای ابن تیمیه را زیر سوال برد و این حدیث را ذکر میکند و میگوید این حدیث دروغ است؛ نه عقلی است و نه روایی. هیچ سندی ندارد. وهابیت متأسفانه بر مبنای این حدیث فتوا صادر کرده است.
داستان این گونه است که «پیامبر در تشییع جنازه‌ای بودند و به فردی میگویند برو در مدینه و آثار شرک را از بین ببر. می‌پرسند آثار شرک چیست؟ فرمودند شنیدم در عهد جاهلیت بر روی قبور، ارتفاع قرار می‌دادند. نفر اول رفت (اسم نمی‌آورند که او چه شخصی است) و ترسان ترسان بازگشت و گفت یا رسول الله، مردم می‌خواستند من را بکشند. پیامبر به امیرالمومنین رو کرد و گفتند علی جان شما به سمت مدینه برو و تمام بت‌ها را بشکن، آثار شرک را از بین ببر، قبرها را صاف کن و مجسمه‌هایی که بر روی قبرها بوده را واژگون کن.» این روایت در مسند ابن حنبل هم آمده است.
این حدیث با قرآن در تضاد است. ما مجوز ساخت بنا بر روی قبور بزرگان را منهای بحث عقلانی آنکه تعظیم شعائر است و وسیله ابراز محبت است، بر اساس آیات وحی داریم. خدا در سوره کهف آیه ۲۱ می‌فرماید «وَ کَذلِکَ أَعْثَرْنا عَلَیْهِمْ لِیَعْلَمُواأَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَةَ لا رَیْبَ فیها إِذْ یَتَنازَعُونَ بَیْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقالُوا ابْنُوا عَلَیْهِمْ بُنْیاناً» یعنی این چنین ما مردم را بر حال اصحاب کهف آگاه ساختیم تا خلق بدانند که وعده خدا (به روز معاد و زنده کردن مردگان) به حق بوده و ساعت قیامت البته بی هیچ شک خواهد آمد. وقتی اصحاب کهف از دنیا رفتند، گفتند چه کنیم که به اینها یک احترامی بگذاریم لذا گفتند به حکم پروردگار بر روی قبرهای اینها یک بنایی می‌سازیم. این دستوری است که قرآن داده است. عرض ما این است که این آیه معارضی ندارد.
به عنوان مثال در جریان غرق شدن فرعون و ابراز پشیمانی او که در آخرین لحظات عمرش، گفت من به خدای بنی اسرائیل ایمان آوردم، خدایا من را برگردان «قَالَ آمَنتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ» (سوره یونس آیه ۹۰) برای اینکه مشخص شود، ایمان بنی اسرائیل با ایمان فرعون خیلی خیلی تفاوت دارد، رسماً خدای متعال در آیه بعدی می‌فرماید «آلْآنَ وَقَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَکُنتَ مِنَالْمُفْسِدِینَ» آیا اکنون؟! (در آستانه‌ی مرگ توبه می‌کنی؟) در حالی که پیشتر نافرمانی می‌کردی و از تبهکاران بودی؟
لذا خود قرآن سریع نقد کلام را صادر میکند و نمی‌گذارد، حریم وحی شکسته شود. در آیه قبلی هم وقتی ذکر میشود بر قبر اصحاب کهف بنا ساخته شود، ما معارضی در نقد آن در قرآن نداریم. نتیجتاً وقتی معارض عقلانی و معنایی وحیانی از آیات ربانی نداریم، خود این آیات حجت صادق است. این موضوع را فریقین قبول دارند و با ما در این موضوع مشترک هستند.
وهابیون اشکالی را مطرح میکنند و میگویند شما با این حرکتی که روی قبور انجام می‌دهید و این ارتفاع و قبه، رفعت و جلالت حق را زیر سوال می‌برید و خدا در قرآن گفته است که فقط باید برای مساجد سقف ساخته شود. در حالی که اصلاً مسجد در زمان پیامبر سقف نداشته است. پیامبر دستور داد، شاخه‌های نخل قرار دهند. تازه مستحب است که شما عبادت را در زیر آسمان انجام دهید چراکه موجب تقرب و قبولی بیشتر عبادت میشود.
ما این حدیث را جعل مطلق می‌دانیم به این جهت که بزرگان اهل سنت میگویند که ابن ابی الهیاج فرد ناپخته و نافهمی در بیان حدیث است.
ابن ابی الهیاج بین اهل رجال اهل سنت هیچ جایگاه عقیدتی ندارد. میگویند راوی حدیث یعنی ابی الهیاج به عنوان محدث در کتب اهل سنت معرفی نمی‌شود، به طوری که علامه امین در کتاب اعیان شیعه درباره او میگوید سیوطی که سنی است در شرح سنن نسائی میگوید ابن ابی الهیاج در تمام کتب حدیث، تنها همین یک حدیث از او نقل شده است و این فرد در علم الحدیث هم ناشیانه تدلیس کرده است. حدیث جعل که هست، لاپوشانی هم کرده اند که معنای آن را تغییر دهند.
از نظر دلالت هم مرحوم علامه عسکری در مورد این حدیث بیانی دارند که گویاست. می‌فرمایند اولاً اگر می‌گوئید که رسول خدا گفته قبرها را صاف کنید، ایشان کجا بوده اند؟ چقدر از مدینه دور بوده اند که کسی به مدینه برود و دوباره بازگردد و هنوز پیامبر در تشییع جنازه باشد؟ مگر یک تشییع جنازه چقدر طول می‌کشد؟ علامه میگوید وقتی پیامبر به مدینه آمد به خاطر اینکه یهود در مدینه زیاد بود نتوانست یک دفعه اسلام را اجرایی کند. جان پیامبر به خطر افتاد که به مدینه هجرت کرد. در مدینه آرام آرام، اسلام را نشر داد. مدینه بحرانی به گونه‌ای نبود که کل احکام شریعت در آن اجرایی شود. قطعاً اگر تشییع جنازه‌ای هم بوده باشد به سبک اسلامی نبوده مضاف بر اینکه وسط بیابان پیامبر به تشییع جنازه چه کسی رفته است؟ وقتی قبرستان عمومی در شهر هست در تشییع جنازه در بیابان توجیه دارد؟ این روایت، جعل عقلانی دارد. سومین دلیلی که علامه عسکری ذکر میکند، این است که اجماع عقلی در مورد این حدیث وجود ندارد؛ چراکه ما شیعیان معتقدیم زمانی می‌توان به یک حدیث رجوع کرد که صادر از قول معصوم باشد در حالی که هیچیک از ائمه ما در این ۲۵۰ سال، یک نفر نفرموده است که این روایت را شنیدم. حتی نگفته اند که این حدیث را دشمنان ما نقل کرده اند. لذا نه عقلاً و نه دلالتاً صدور این حکم مبنای شرعی ندارد.
ضمن اینکه تاریخ هم تصریح به ساختن بنا بر قبور کرده است. ما موافقانی از خود اهل سنت داریم که میگویند این کار باید صورت بگیرد. خود اهل سنت میگوید وقتی پیامبر حضرت حمزه را در احد به خاک سپرد، دستور داد که بر روی مزار جناب حمزه، سایبانی قرار دهید. بعدها آرام آرام دور قبر جناب حمزه دیواره ساخته شد. حاکم حسکانی و ابن حجر عسقلانی این روایت را نقل کرده اند. شواهد تاریخی کاملاً به این موضوع اشاره دارد که بنای بر قبور به دستور پیامبر و در سیره ایشان بوده است.
نمونه دوم برای زمانی است که ابوذر غفاری در ربذه، وفات میکند که در زمان خلافت عثمان بوده است. عثمان میگوید قبر ابوذر را با خاک یکسان کنید اما مروان میگوید چرا خلاف دستور پیامبر عمل کنیم و اگر ما این کار را بکنیم میان مسلمانان اختلاف پیش خواهد آمد و مریدهای علی (ع) بیشتر می‌شوند. بعدها اصحابی از یاران امیرالمومنین مثل مقداد، حذیفه و… دور قبر جناب اباذر را بستند.
نقلی را علامه سیدجعفر مرتضی عاملی بیان میکنند ذیل اینکه چرا حضرت زهرا به بیت الاحزان میرفت و گریه میکرد؛ در آنجا به این موضوع اشاره میکند که طبق شواهد تاریخی ما منابعی را داریم که ساخت مزارات و قبور و ساخت قبه و بارگاه بر آن به این علت بوده است که بسیاری از دشمنان اهل بیت و دین خدا، قائل به حذف این مکان‌ها بوده اند تا حرف حق به گوش کسی نرسد. لذا پیامبر و نص صریح آیه قرآن که توصیه به ساخت این قبور و مکان‌ها میکند، میخواهد میراث وحی، سالم بماند. یعنی وقتی کنار قبر یک بزرگ در دین می روید یک تعامل فکری صورت می‌گیرد و فضای بارگاه و قبه سبب میشود، تعامل میان زائران چه مسلمان و غیر مسلمان صورت گیرد. ما به قبر بزرگان خود عظمت می‌دهیم که از این طریق فرهنگ عقیدتی خود را ترویج دهیم.
آیا بنای قبور ممنوع است؟
میلیون ها نفری که هر سال به زیارت قبور پاک ائمّه دین می روند یا قبور شهدای راه حق را زیارت می کنند، با روحیه ای بهتر، و صفا و نورانیت بیشتر و قلبی پاک تر، از کنار قبور آنان بازمی گردند، و آثار این امر در آنان مدّت ها نمایان است. چرا، با برداشت غلط از مسأله زیارت و شفاعت و توسّل، مردم را از این همه برکات معنوی و روحی و جسمی محروم می سازند؟
تاریخ انتشار : 1395/7/28 بازدید : 1158 منبع : شیعه پاسخ می گوید، ص: 101 , مکارم شیرازی، ناصر
قرنها بر مسلمانان گذشت و بناهای تاریخی و معمولی فراوانی بر قبور بزرگان اسلام بنا کردند و به زیارت این قبور می آمدند و تبرّک می جستند و هیچ کس ایرادی نداشت، و در واقع یک اجماع و سیره عملی بر این کار بود و مخالفتی دیده نمی شد.
تاریخ نویسانی همچون مسعودی در مروج الذهب، که در قرن چهارم هجری می زیست و جهانگردانی مانند ابن جبیر و ابن بطوطه که در قرون هفتم و هشتم می زیستند، همگی از وجود این بناهای با شکوه و پرعظمت در سفرنامه های خود خبر داده اند.
تا این که ابن تیمیه در قرن هفتم و شاگرد او محمّد بن عبد الوهّاب در قرن دوازدهم پیدا شدند و بنای بر قبور را بدعت و حرام و شرک پنداشتند.
وهّابیان بر اثر عدم قدرت کافی علمی بر تحلیل مسائل اسلامی به خصوص مسأله توحید و شرک، گرفتار وسواس عجیبی در این مسأله شده و هر جا دستاویزی پیدا کردند به مخالفت برخاستند، در مسأله زیارت، در موضوع شفاعت، در باب بنای بر قبور و امور دیگری از این قبیل، همه را به نحوی مخالف شرع دانسته و با مسأله «شرک» و «بدعت» پیوند زدند و با آن مخالفت نمودند و از مهم ترین آنها بنای بر قبور بزرگان دین بود. هم اکنون نیز در دنیای اسلام- به جز حجاز- بناهای عظیمی بر قبور انبیای پیشین و بزرگان اسلامی، در کشورهای مختلف اسلامی دیده می شود که یادآور مسائل بسیاری است؛ از مصر گرفته تا هندوستان و از الجزایر تا اندونزی همه به آثار اسلامی باقیمانده در کشورشان احترام می گذارند و برای قبور بزرگان دین اهمّیت ویژه ای قائل هستند.
ولی در حجاز هیچ خبری نیست، چرا؟ دلیلش عدم تحلیل صحیح نسبت به مفاهیم اسلامی است.
نابود شدن میراث های فرهنگی به دست وهّابیان
در یک قرن گذشته واقعه تلخی در سرزمین وحی روی داد که مسلمین را از آثار تاریخی اسلامی برای همیشه محروم ساخت و آن حادثه قدرت گرفتن وهّابیت بود.
در حدود 80 سال پیش (سنه 1344) هنگامی که وهّابی ها در حجاز به قدرت رسیدند، در یک حرکت هماهنگ ناپخته، تمام بناهای تاریخی اسلامی را به بهانه شرک یا بدعت ویران کرده، و با خاک یکسان نمودند.
ولی جرأت نکردند به سراغ قبر مطهّر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بروند، مبادا عموم مسلمین بر ضدّ آنها قیام کنند و به اصطلاح این «مخالفان تقیه» از دیگر مسلمانان «تقیه» کردند!
در بعضی از سفرهای زیارت بیت الله الحرام از بزرگان آنها در یک بحث دوستانه پرسیدم، دلیل این که همه قبور ویران شده جز قبر پاک پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) چیست؟ هیچ پاسخی برای آن نداشتند.
به هر حال، حیات امّت ها با امور گوناگونی گره خورده است که یکی از آنها حفظ میراث های فرهنگی و آثار علمی و دینی است و با نهایت تأسّف سرزمین وحی به خصوص مکه و مدینه بر اثر سوء تدبیر مسلمانان به دست یک جمعیت عقب افتاده و کج سلیقه و متعصّب افتاد و ارزشمندترین میراث های فرهنگی اسلام با بهانه های واهی و بسیار سست بر باد رفت، میراث هایی که هر کدام یادآور بخش های مهمّی از تاریخ پرافتخار اسلام بود.
تنها قبور امامان و بزرگان خفته در بقیع از میان نرفت، بلکه این «قوم» هر جا اثری گرانبها از تاریخ اسلام یافتند آن را از میان بردند و از این رهگذر خسارات غیر قابل جبرانی دامان مسلمین را گرفت.
این آثار تاریخی جاذبه عجیبی داشت و انسان را به اعماق تاریخ اسلام فرو می برد. قبرستان بقیع که روزی منظره با شکوهی داشت و هر گوشه آن یادآور حادثه تاریخی مهمّی بود، امروز به یک بیابان زشت و بسیار بد منظره، آن هم در میان هتل های بسیار زیبا و ساختمان های پرزرق وبرق، در آمده است که درهای آهنین بی قواره آن فقط یکی دو ساعت از روز به روی زوّار گشوده می شود آن هم فقط مردها!
بهانه ها
1- قبور نباید مسجد باشد!
گاه می گویند ساختن بنا بر قبور سبب پرستش قبرها می شود و این حدیث نبوی گواه بر عدم جواز آن است:
«لَعَنَ اللهُ الْیهُودَ اتَّخَذُوا قُبُورَ أنْبِیائِهِمْ مَسَاجِدَ؛ خداوند یهود را لعن کرد زیرا قبور پیامبرانشان را مسجد قرار دادند».[1]
ولی بر همه مسلمین روشن است که هیچ کس قبور اولیاء الله را پرستش نمی کند و میان «زیارت» و «عبادت» فرق واضح و روشنی است. ما همان گونه که به زیارت و دیدار احیا و زنده ها می رویم و بزرگان را احترام کرده و از آنها التماس دعا می کنیم، همین گونه به زیارت اموات می رویم و به بزرگان دین و شهدای راه اسلام احترام می گذاریم و از آنها التماس دعا داریم.
آیا هیچ عاقلی می گوید زیارت بزرگان در حیاتشان به صورتی که گفته شد، عبادت، کفر و شرک است؟ زیارت بعد از وفات نیز همین گونه است.
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) به زیارت قبور بقیع می رفت و روایات بسیاری در منابع اهل سنّت در مورد زیارت قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و زیارت سایر قبور آمده است.
اگر خداوند یهود را لعن کرده به سبب این بوده که قبور انبیا را سجده گاه قرار دادند، در حالی که هیچ مسلمانی هیچ قبری را سجده گاه خود قرار نمی دهد.
قابل توجّه این که هم اکنون قُبّه و بارگاه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در کنار مسجد نبوی سر به آسمان کشیده و همه مردم مسلمان- حتّی وهّابی ها- در روضه مقدّسه (آن قسمتی از مسجد نبوی که در کنار قبر آن حضرت و متّصل به آن است) در پنج وقت نماز واجب می خوانند و در اوقات دیگر نمازهای مستحب، و در پایان هم قبر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را زیارت می کنند.
آیا این کار پرستش قبور محسوب می شود و حرام است؟ یا این که قبر مطهّر پیامبر (صلی الله علیه و آله) مستثناست، آیا ادلّه شرک و حرمت پرستش غیر خدا قابل استثناست؟!
به یقین زیارت قبور ربطی به عبادت ندارد، و نماز در کنار قبر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و قبور سایر اولیاء الله هیچ مشکلی ندارد و حدیث بالا ناظر به کسانی است که واقعاً پرستش قبور می کردند.
کسانی که با زیارت شیعیان جهان از قبور امامان (علیهم السلام) آشنا هستند، می دانند هنگام نمازهای واجب وقتی صدای مؤذّن بلند می شود، همه رو به قبله می ایستند و نمازهای واجب را به جماعت برگزار می کنند و موقع زیارت نخست صد بار تکبیر می گویند و بعد از زیارت نیز دو رکعت نماز مستحب رو به قبله بجا می آورند، تا در آغاز و پایان روشن شود پرستش مخصوص خداست.
ولی متأسّفانه باب تهمت و افترا و دروغ- بر اثر انگیزه های خاصّی- گشوده شده و اقلّیت وهّابیها همه مخالفان خود را به انواع تهمت ها متّهم می سازند.
بهترین راه حمل بر صحّت این است که بگوییم، آنها بر اثر قلّت بضاعت علمی، توان تحلیل مسائل را به خوبی ندارند و حقیقت شرک و توحید را در نیافته و فرق میان زیارت و عبادت را به طور دقیق نمی دانند.
2- بهانه دیگر
حدیثی از صحیح مسلم نقل می کنند که أبو الهیاج از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) چنین روایت کرده است: «قال لی علی بن أبی طالب أ لا ابعثک علی ما بعثنی علیه رسول الله (صلی الله علیه و آله) أن لا تدع تمثالا إلّا طمسته و لا قبراً مشرفاً إلّا سویته؛ آیا به تو مأموریتی بدهم که رسول خدا (در. …) به من مأموریت داد: هر تمثال (ذی روحی) دیدی محو کن و هر قبر بلندی دیدی صاف نما».[2]
بر اثر برداشت کاملا نادرستی که بعضی، از این حدیث داشتند، کلنگ به دست گرفته و تمام قبور بزرگان اسلام را ویران کردند، به استثنای قبر مطهّر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و قبر خلیفه اوّل و دوّم که در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود به حال خود رها ساختند، استثناهایی که هیچ دلیلی برای آن نمی توان یافت.
ولی اوّلا: در سند این حدیث افراد متعدّدی هستند که از نظر رجال اهل سنّت نیز مورد تأیید نمی باشند و بعضی از آنها از ارباب تدلیس بوده اند، به خصوص «سفیان ثوری» و «ابن أبی ثابت».
ثانیاً: به فرض این که این حدیث صحیح بوده باشد مفهومش این است که روی قبر صاف باشد (و به صورت پشت ماهی که رسم کفّار بود، نباشد) و بسیاری از فقهای اهل سنّت نیز فتوا داده اند که باید روی قبر صاف و مسطّح باشد، که این امر ارتباطی با بحث ما ندارد.
ثالثاً: فرض می کنیم که مفهوم حدیث این است که باید قبر هم سطح زمین باشد واصلا برآمدگی نداشته باشد، این موضوع ربطی به مسأله بنای بر قبور ندارد؛ فرض کنیم روی قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) سنگی هم سطح زمین باشد در عین حال این گنبد و بارگاه را که امروز روی آن می بینیم منافاتی با حکم مزبور ندارد.
همان گونه که در قرآن مجید نیز می خوانیم، وقتی راز اصحاب کهف فاش شد، مردم گفتند بنایی بر قبور آنها بسازیم، سپس می فرماید: «قالَ الَّذِینَ غَلَبُوا عَلی أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیهِمْ مَسْجِداً؛ کسانی که از وضع آنها آگاه بودند گفتند: مسجدی بر جایگاه آنها می سازیم».[3]
قرآن مجید با لحن موافق این داستان را نقل می کند و ایرادی بر آن نمی گیرد، یعنی ساختن مسجد در کنار قبور بزرگان مانعی ندارد.
آثار مثبت زیارت قبور بزرگان
هرگاه به مردم آموزش کافی داده شود که از هرگونه افراط و تفریط بپرهیزند و در کنار این قبور مطهّر به یاد خدا باشند و از گناهان خود توبه کرده، و از افکار و برنامه های اولیاء الله الهام بگیرند، به یقین مرقدهای مطهّر آنان کانونی برای تعلیم و تربیت و توبه و انابه به سوی خدا و تهذیب نفوس خواهد بود.
ما به تجربه دریافته ایم، میلیون ها نفری که هر سال به زیارت قبور پاک ائمّه دین می روند یا قبور شهدای راه حق را زیارت می کنند، با روحیه ای بهتر، و صفا و نورانیت بیشتر و قلبی پاک تر، از کنار قبور آنان بازمی گردند، و آثار این امر در آنان مدّت ها نمایان است.
و هنگامی که آنها را به شفاعت بر درگاه خدا، برای آمرزش گناهان و حلّ مشکلات دینی و دنیوی خود می طلبند، ناگزیرند برای برقرار ساختن رابطه معنوی با آنان، تا آنجا که در توان دارند از گناهان فاصله بگیرند و به سراغ نیکی و پاکی بروند.
اضافه بر این توجّه و توسّل به آنان و طلب شفاعت از آنان بر درگاه خدا، آنها را در برابر مشکلات پرتوان می سازد، مانع یأس و ناامیدی می شود و از دردها و آلام روحی و جسمی آنها می کاهد و آثار و برکات فراوانی دیگر.
چرا ما، با برداشت غلط از مسأله زیارت و شفاعت و توسّل، مردم را از این همه برکات معنوی و روحی و جسمی محروم می سازیم؟
کدام عقل اجازه چنین امری می دهد؟
جلوگیری از این سفرهای معنوی خسارتی عظیم به بار می آورد، افسوس که وسواس بی معنا در مسأله توحید و شرک، گروه عظیمی را از این برکات محروم ساخته است.
3- تبرّک جستن ممنوع است
بهانه دیگر: کسانی که به زیارت قبور بزرگان می روند از قبور آنان تبرّک می جویند و گاه قبر یا ضریح را می بوسند و این بوی شرک می دهد، و به همین جهت زائران خانه خدا دیده اند که مأموران غلاظ و شداد، در کنار قبر مطهّر پیامبر (صلی الله علیه و آله) از هر طرف ایستاده اند و مردم را از نزدیک شدن به شبکه ها و پنجره های مشرف بر قبر مطهّر مانع می شوند، و گاه این مطلب را به «ابن تیمیه» و «محمّد بن عبد الوهّاب» نسبت می دهند.
به یقین اگر این دو نفر که بنیانگذار مکتب وهّابیت هستند در زمان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بودند و با چشم خود می دیدند که در جریان صلح حدیبیه یا فتح مکه هنگامی که آن حضرت مشغول وضو گرفتن بود، اصحاب و یاران بر یکدیگر سبقت می گرفتند که آب وضوی او را بربایند و قطره ای از آن بر زمین نیفتد[4]، اگر به زبان بر آن حضرت خرده نمی گرفتند، در دل ایراد می کردند و می گفتند: این در شأن پیامبر (صلی الله علیه و آله) و یاران او نیست و این کار بوی شرک می دهد!
و یا اگر بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مدینه بودند و با چشم خود می دیدند که أبو أیوب انصاری، نخستین میزبان آن حضرت، صورت بر روی قبر آن حضرت گذارده و تبرّک می جوید[5] و یا بلال مؤذّن پیامبر (صلی الله علیه و آله) در کنار قبر آن حضرت نشسته و گریه سر داده و صورت بر آن قبر می مالد،[6] وهّابی ها یقه بلال و أبو أیوب را گرفته و آنها را به کناری پرتاب می کردند که این کار شرک است، همان کاری که الآن پیروان این مکتب با زائران قبر رسول خدا می کنند.
در حالی که تبرّک جستن، کمترین ارتباطی به پرستش ندارد، بلکه مفهومش نوعی احترام توأم با ادب است، به این امید که خدایی که رسول (صلی الله علیه و آله) را فرستاده به خاطر این احترام، برکاتش را بر زیارت کننده نازل گرداند.
وظیفه خطیر علمای اسلام
از آنجا که گاه کارهای بعضی از عوام بهانه هایی به دست مخالفان می دهد، سزاوار است همه علمای اعلام و دانشمندان اسلام، از حرکات نسنجیده بعضی از عوام در کنار قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله) یا ائمّه بقیع و سایر امامان معصوم و قبور شهدا و بزرگان اسلام جلوگیری کنند، و مفهوم واقعی زیارت و توسّل و تبرّک و شفاعت طلبیدن را به آنها تعلیم دهند.
به همه مردم بگویند، همه چیز و همه کار به دست خدا، و او مسبّب الاسباب و قاضی الحاجات و کاشف الکربات و کافی المهمّات است، و اگر به پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امامان متوسّل می شویم، آنها به اذن پروردگار و با استمداد از ذات پاک او کاری انجام می دهند یا در پیشگاه خداوند شفاعت می کنند و از او تقاضای بر آمدن حاجات می نمایند.
سجده کردن بعضی از عوام در برابر این قبور مقدّس، تعبیراتی که بوی الوهیت نسبت به آنان می دهد، گره زدن چیزی به ضریح آنان و مانند این ها، همه از امور ناشایست و مشکل آفرین است و چهره یک کار مثبت و بسیار سازنده (زیارت) را دگرگون می سازد، و بهانه به دست این و آن می دهد تا مردم را از برکات زیارت محروم سازند.
پی نوشت ها
[1] صحيح بخارى، جلد 1، صفحه 110، همين معنا به اضافه« و النصارى» در صحيح مسلم نيز آمده است.( جلد 2، صفحه 67).
[2] صحيح مسلم، جلد 3، صفحه 61، در تعدادى از منابع ديگر اهل سنّت نيز نقل شده است.
[3] سوره كهف، آيه 21.
[4] اين مسأله در طول زندگى پيامبر( صلى الله عليه و آله) بارها اتّفاق افتاد( رجوع شود به صحيح مسلم، جلد 4، صفحه 1943، و كنز العمّال، جلد 16، صفحه 249).
[5] مستدرك الصحيحين، جلد 4، صفحه 560.
[6] تاريخ ابن عساكر، جلد۷،ص۱۳۷
لینک کوتاه: https://noo.rs/yfJp7
آخرین نظرات