وضعيت زندگي در برزخ براي مردگان چگونه است؟
آيا مردگان در آن دنيا استراحت مي كنند . آيا غذا مي خوردند. آيا عبادت مي كنند . آيا آن دنيا روز و شب دارد . من هميشه فكر مي كردم شب اول قبر همان شبي است كه مرده را دفن مي كنند اما با مطالعه در سايت شما متوجه شدم از زماني كه كه به خاك ميرود شب اول قبر او شروع مي شود من نماز شب اول قبر را بعد از نماز مغرب و عشاء به جا آوردم آيا دير اقامه شد؟ چرا خواندن زيارت عاشورا در هنگام دفن براي مرده مفيد است ؟ آيا بايد بعد از دفن پدرم در كنار قبرش مي ماندم و دوباره تلقين را برايش مي خواندم .
برزخ براى همه يكسان نمىباشد، گروهى در عالم برزخ حيات آگاهانهاى دارند، اما گروه ديگرى همچون افرادى هستند كه به خواب فرو مىروند و گويى در قيامت از خواب خود بيدار مىشوند و هزاران را ساعتى مىپندارند! (1) آن چنانكه خداوند در سوره روم مي فرمايد” و روزى كه قيامت برپا شود، مجرمان سوگند ياد مىكنند كه جز ساعتى (در عالم برزخ) درنگ نكردند! اين چنين از درك حقيقت بازگردانده مىشوند “ولى كسانى كه علم و ايمان به آنان داده شده مىگويند:شما بفرمان خدا تا روز قيامت (در عالم برزخ) درنگ كرديد، و اكنون روز رستاخيز است، امّا شما نمىدانستيد!". (2) حال اين آيه نشان مي دهد كه گروهي گذر زمان را در برزخ احساس كرده ولي گروهي ديگر احساس نمي كنند .
اما در مورد غذا خوردن غذا خوردن باید گفت از برخی از روایات استفاده می شود که آنها در برزخ غذا می خورند آنچنانکه شخصی نقل می کند که به امام صادق (ع) عرض کردم: ارواح مومنان کجاست؟ حضرت فرمود:«ارواح المومنین فی حجرات فی الجنته، یاکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یتزاورون فیها"ارواح مومنان در منازل بهشت‌‌اند . از طعام‌های آن می‌خورند. از نوشیدنی‌های آن می‌نوشند . همدیگر را می‌بینند و زیارت می‌نمایند». راوی بعد از ارواح کفار پرسید، حضرت فرمود: «فی النار یاکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یتزاورون فیها؛ (3) ارواح کفار در آتش‌اند. از غذای و نوشیدنی آن استفاده می‌کنند همدیگر را می‌بینند و با هم ملاقات و دیدار دارند»
در مورد شب روز باید گفت به نظر فلاسفه و عرفای اسلامی، عالم خلقت دارای سه مرتبه وجودی است که عبارتنداز :
1.عالم مادّه، که بارزترین خصوصیّت آن حرکت و زمان به معنای خاص است؛ چرا که حرکت، سیلان و امتداد و جا به جایی و تغییر تدریجی را که در اشیای مادی قرار دارد، زمان گویند و میزان حرکت آن ها و مسافت طی شده توسط زمان اندازهگیری و محاسبه می‌شود. تمامی این اوصاف مخصوص ماده و اشیای مادی می‌باشد. همان طور که در تعریف حرکت گفته شده که: “تبدل تدریجی از قوه به فعل” است، این تعریف فقط در مورد اشیای مادی است.
2. عالم مثال که عالمی است غیر مادّی ولی دارای شکل و رنگ و مقدار. این عالم منزّه از حرکت و تغییر و زمان است .
3. عالم عقل، که منزّه از تمام آثار عالم مادّه است. عالم عقل و عالم مثال، از آن جهت که عوالمی مجرّد (غیر زمانی) هستند، آغاز زمانی برای آن ها معنی ندارد. لذا این دو عالم فقط آغاز علّی دارند. یعنی از حیث وجودی بعد از علّت خود قرار دارند. (4)
حال با توجه به اين مطلب، زمان به معنای گردش شب روز ، در عالم برزخ وجود ندارد، زیرا زمان مقدار حرکت است و حرکت از شئون ماده می‌باشد، حال آن که عالم برزخ، عالم غیر مادی و مجرد از ماده است.
البته اين امر بدان معنا نيست كه عالم آخرت و نظام حاکم بر آن، مطلقاً از زمان تهی باشد، بلكه در آن عالم نيز زمان وجود دارد كه از نظر ماهيت با زمان در اين دنيا كه مخصوص ماديات است، متفاوت است، همان طور که عالم برزخ آثار ماده مانند وزن و مقدار را دارا است،ولی آثار مادی آن با دنیا متفاوت است. بر این اساس زمانی را متناسب با ویژگی های همان جهان، می توان تصور کرد که در آن عالم هم به نوعی وجود داشته باشد.
در مورد اقامه نماز آنچه به عنوان نماز شب اول قبر برای بازماندگان میت بیان شده است، آن است که این نماز بعد از نماز عشاء روزی که میت را دفن کردند، خوانده شود(5) لذا بر فرض شب اول قبر میت از همان زمان دفن باشد، آنچه برای ما به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار برای میت بیان شده است، همان است که بعد نماز خوانده می شود و در مورد زیارت عاشوراء اگر چه به عنوان امر مستحبی در آداب دفن بیان نشده است. اما مانند همه ذکرهای دیگر فی نفسه خواندنش هنگام دفن امر خوبی است چرا که به اعتقاد ما همه ائمه نزد خداوند بزرگوارند. اما در این میان برخی مانند امام حسین(ع) به دلائل مختلف، جایگاه و موقعیت ویژه ای دارند. لذا بازماندگان میت با خواندن زیارت عاشوراء،و گریه برای آن امام، قدری خود را تسلی داده و ثواب آن را به میت هدیه می کنند و از آن امام برای رحمت و مغفرت میت،طلب مسئلت می کنند.
در مورد تلقین نیز، تاکید شده است. ولی یا کسی که از جانب او اذن در تلقین دارد، بعد دفن و پراکنده شدن مردم،تلقین را دوباره تکرار کند حال اگر دیگران نیز این امر را بر عهده گیرند فی نفسه کار بدی انجام نداده اند. اما در عین حال آن امر مستحبی که در روایات بیان شده، منحصر در ولی یا کسی است که از جانب وی اذن داشته باشد.(6)
پي نوشت ها:
1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، چ دار الکتب الاسلامیه ، تهران، 1374 ه ش، ج 16، ص 484.
2. روم (آيه) 55 و 56.
3. علامه مجلسى، بحار الأنوار، چ مؤسسة الوفاء، بيروت، 1404 ه ق، ج 6، ص 235
4. ر.ك. الهی قمشه‌ای، حکمت الهی، چ انتشارات اسلامي، تهران 1360، ص 298.
5. بنی هاشمی، سید محمد حسن، توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 368 (بحث مستحبات دفن)،دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1386ش.
6. شیخ بهایی، جامع عباسی، چ موسسه منشورات فراهانی، تهران بی تا، ج 1، ص 2
آخرین نظرات